KONFERENCJA
4–5.11.2022
Warszawa

„Sztuka edukacji” to cykl dorocznych konferencji dotyczących szeroko pojętej kultury w programach nauczania oraz możliwości współpracy między szkołą a publicznymi i niepublicznymi instytucjami kultury (m.in. samorządowymi instytucjami kultury czy organizacjami pozarządowymi) przy tworzeniu projektów edukacyjnych.

„Sztuka edukacji” to spotkania praktyków i praktyczek zajmujących się edukacją kulturalną dzieci i młodzieży — zarówno formalną, jak i nieformalną. Biorą w nich udział nauczyciele, pedagodzy, edukatorzy, animatorzy i artyści. Stwarzamy przestrzeń do rozmów, dyskusji i wymiany doświadczeń. Wspólnie szukamy miejsca dla kultury i sztuki w szkole oraz zastanawiamy się, jak możemy się uzupełniać. Poprzez prezentację dobrych praktyk wskazujemy wartości wynikające ze współpracy między środowiskami przy realizacji projektów. Inspirujemy i budujemy sieci kontaktów, konferencje są bowiem świetną okazją do nawiązania relacji, które mogą stać się początkiem wspólnych projektów, oraz do propagowania idei, że kultura jest niezbędnym narzędziem, by funkcjonować w społeczeństwie.

Pierwsza konferencja z tego cyklu odbyła się w listopadzie 2013 roku w Zachęcie pod hasłem „Sztuka edukacji. Kultura i sztuka w programach nauczania”. Druga, zatytułowana „Sztuka edukacji. Artysta wraca do szkoły”, miała miejsce w październiku 2014 roku w Galerii Arsenał w Białymstoku. Rok później gościliśmy w galerii BWA w Zielonej Górze, a konferencja nosiła tytuł „Sztuka edukacji. Konieczności, możliwości, potrzeby”. W 2016 roku konferencja „Sztuka edukacji. Nowocześni edukatorzy – pasjonaci z wizją” odbyła się w Kielcach, a współorganizował ją Teatr Lalki i Aktora „Kubuś” oraz Wzgórze Zamkowe – Institute of Design Kielce.

W roku 2017 konferencja znów odbyła się w Zachęcie, ale tym razem przyjrzeliśmy się edukacji kulturalnej w Młodzieżowych Ośrodkach Socjoterapii i Wychowawczych. Temat ten kontynuowaliśmy również rok później podczas konferencji „Sztuka edukacji. Sztuka zaangażowania” w Radziejowicach. Z kolei w 2019 roku gościliśmy w Bytomiu, gdzie we współpracy z Urzędem Miejskim w Bytomiu, Bytomskim Centrum Kultury, Teatrem Tańca i Ruchu ROZBARK oraz CSW Kroniką zorganizowaliśmy konferencję „Sztuka edukacji. Przestrzeń uważnych relacji”.

W ubiegłym roku po raz pierwszy temat naszego spotkania zawęziliśmy do jednej dziedziny – fotografii. Nowa była dla nas również forma konferencji, która ze względu na sytuację epidemiczną odbyła się online. Konferencja „Sztuka edukacji. Fotografie w działaniu” zorganizowana została we współpracy z Muzeum Fotografii w Krakowie i Fundacją Powiększenie a partnerem wydarzenia był Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie.

Organizator cyklu “Sztuka edukacji”:

 

Konferencje finansowane są ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Po dwóch edycjach konferencji Sztuka edukacji realizowanych w przestrzeni wirtualnej, wszyscy odczuwamy ogromną potrzebę rzeczywistego spotkania i czasu na spokojne rozmowy, wymianę doświadczeń i myśli. Dlatego w tym roku zmieniamy formułę konferencji na spotkania w mniejszych grupach nauczycielek i nauczycieli, animatorek i edukatorów. Tytułem wydarzenia nawiązujemy do sprawdzonego formatu szkoleń dla nauczycieli Alfabet sztuki, czyli jak czytać sztukę współczesną, realizowanych przez kilka lat przez Zachętę i Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych.

Pierwsze spotkanie odbyło się w dniach 22-24 kwietnia 2022 roku w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy. Jego hasłami przewodnimi były uważność, empatia, doświadczanie. Chcieliśmy pokazać, że kontakt ze sztuką współczesną może być okazją do odkrywania siebie i oswajania emocji, ale może również stać się impulsem do bardzo realnych i konkretnych działań pomocowych. Zajęcia warsztatowe udowodniły, że używając prostych środków i wykorzystując nieskomplikowane materiały, mamy szansę dotrzeć całkiem głęboko.

Drugie spotkanie odbędzie się w dniach 4-5 listopada 2022 roku w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Pozostając w temacie uważności i empatii, przyjrzymy się aktualnemu wątkowi wielokulturowości i wynikającym z niego szkolnym relacjom. W związku ze wzmożoną migracją ludności z krajów objętych konfliktami politycznymi, wojennymi czy ze względu na trudną sytuację gospodarczą, do polskich szkół uczęszcza coraz więcej uczniów pochodzących z innych kultur czy posługujących się obcym dla nas językiem. Pokażemy, że etnografia i sztuka są doskonałą pomocą w rozumieniu odmienności kulturowych i dają nam narzędzia do budowania relacji i komunikowania się ponad barierami językowymi.

Organizator:

Współorganizatorzy:

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

4 LISTOPADA (PIĄTEK)

miejsce: Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie

godz. 16.30–18:

Powitanie uczestników i wprowadzenie

prowadzenie: Anna Zdzieborska (Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie), Dominika Gęba i Anna Palacz-Brzezińska (Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki)

godz. 18.30–20:00:

Alfabet zmysłów

prowadzenie: Maria Nowak

Szukając wielokulturowych wątków w sztuce, skupimy się na tablicach do nauki alfabetów autorstwa Doroty Podlaskiej. Artystka, nazywana przedstawicielką etnografii rozumiejącej, podróżuje, przyjaźni się z obcokrajowcami, bada życie emigrantów, rejestruje międzykulturowe fenomeny, obyczaje, historie. W tablicach, stworzyła wizualny kod międzykulturowy, który ma służyć poznawaniu i otwieraniu się na inność oraz budowaniu relacji międzyludzkich. Analizując poszczególne tablice, uczestnicy i uczestniczki warsztatów stworzą alfabet dźwięków, smaków, zapachów i faktur, umożliwiający komunikację ponad barierami językowymi. Porozmawiamy o przełamywaniu barier międzykulturowych poprzez jedzenie czy muzykę. Zastanowimy się, czy sztuka jest dobrym miejscem do spotkania, dialogu i poznania tego co odmienne.

Maria Nowak – absolwentka historii sztuki oraz mediów interaktywnych i widowisk. Edukatorka w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki, gdzie prowadzi szkolenia dla nauczycieli, warsztaty dla młodzieży i dorosłych, spotkania dla osób z dysfunkcją wzroku i z niepełnosprawnością intelektualną, a także tworzy audiodeskrypcje do kolekcji Zachęty. Specjalistka do spraw dostępności. Współpracując z organizacjami tworzy i realizuje wydarzenia artystyczne i projekty edukacyjne dla dzieci i dorosłych, obejmujące działania z lokalną społecznością.

5 LISTOPADA (SOBOTA)

godz. 9–10.30:

Warsztaty w podziale na dwie grupy

GRUPA I

Wielo-kultury – nasza społeczna codzienność

prowadzenie: Bratek Robotycki

Spotkanie z elementami warsztatowymi na temat wielokulturowości uzmysłowi nam przezroczystość naszych kulturowych zachowań i kategorii, obecność stereotypowego postrzegania drugiego człowieka w naszym powszednim sposobie myślenia oraz przewagę symboliczną, jaką posiadamy nad ludźmi, którzy z różnych przyczyn wybierają społeczeństwo polskie jako to, do którego chcą przynależeć. Świadomość tych czynników jest pierwszym krokiem umożliwiającym włączenie migrantów do naszych społeczności oraz, szerzej, społeczeństwa. Wspólnie namyślimy się nad tymi kwestiami.

Bratek Robotycki – etnograf i muzealnik z kilkunastoletnim doświadczeniem, organizator licznych projektów edukacyjnych i wystawienniczych, uczestnik wielu projektów badawczych prowadzonych przez Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie. Specjalizuje się w edukacji osób dorosłych.

GRUPA II

Krywieńka kaczeczka. Narzędzia odzyskane i odzyskujące

prowadzenie: Pamela Bożek

Podczas warsztatów spróbujemy zmierzyć się ze stereotypami i własnymi przyzwyczajeniami, by rozpocząć proces odzyskiwania opowiadanych przez nas historii/bajek – odzyskiwania kontroli, wpływu i sprawczości. Zajęcia przybliżą wybrane metody pracy/współpracy, które Pamela Bożek jako artystka i edukatorka wykorzystuje podczas spotkań z dziećmi i z dorosłymi. Wszystkie wynikają z praktyki współpracy z osobami z doświadczeniem migranckim i uchodźczym i/lub niemówiącymi po polsku, a ich celem jest oswajanie tego, co nieznane, ćwiczenie empatycznej postawy osoby prowadzącej, rozpoznawanie potrzeb i podążanie za dynamiką grupy. W sytuacjach wyjątkowych, kryzysowych i wrażliwych wszystko może pójść przecież inaczej niż zaplanowałyśmy! Dlatego przyjrzymy się nieoczywistym i wyzwalającym metodom, takim jak nieprofesjonalne tłumaczenie, popełnianie błędów i czerpanie inspiracji płynących z pomyłek, wspólne i aktywne czytanie na głos/y, przepisywanie i reinterpretacje, zmiany kontekstów i znaczeń, artystyczne manipulacje na rzecz zmiany/empatii/dostępności. Wspólnie zastanowimy się które historie/herstorie chcemy dziś opowiadać, a także czego najbardziej potrzebujemy, by to zrobić.

Pamela Bożek – artystka i aktywistka, zajmuje się działaniami opiekuńczymi i wspólnotowymi, a także edukacją i współpracą na rzecz solidarności, dostępności i równości. Współpracuje z osobami z doświadczeniem migranckim i uchodźczym. Absolwentka i doktorantka Wydziału Rzeźby ASP w Krakowie, pod kierunkiem dr hab. Iwony Demko i dr Krzysztofa Wodiczko pracuje nad rozprawą doktorską “Z ziemi polskiej do Polski”, która ma charakter zbioru artystycznych strategii i praktyk w duchu sztuki troski.

godz. 11.00–12.30:

Warsztaty w podziale na dwie grupy

GRUPA I

Krywieńka kaczeczka. Narzędzia odzyskane i odzyskujące

prowadzenie: Pamela Bożek

Podczas warsztatów spróbujemy zmierzyć się ze stereotypami i własnymi przyzwyczajeniami, by rozpocząć proces odzyskiwania opowiadanych przez nas historii/bajek – odzyskiwania kontroli, wpływu i sprawczości. Zajęcia przybliżą wybrane metody pracy/współpracy, które Pamela Bożek jako artystka i edukatorka wykorzystuje podczas spotkań z dziećmi i z dorosłymi. Wszystkie wynikają z praktyki współpracy z osobami z doświadczeniem migranckim i uchodźczym i/lub niemówiącymi po polsku, a ich celem jest oswajanie tego, co nieznane, ćwiczenie empatycznej postawy osoby prowadzącej, rozpoznawanie potrzeb i podążanie za dynamiką grupy. W sytuacjach wyjątkowych, kryzysowych i wrażliwych wszystko może pójść przecież inaczej niż zaplanowałyśmy! Dlatego przyjrzymy się nieoczywistym i wyzwalającym metodom, takim jak nieprofesjonalne tłumaczenie, popełnianie błędów i czerpanie inspiracji płynących z pomyłek, wspólne i aktywne czytanie na głos/y, przepisywanie i reinterpretacje, zmiany kontekstów i znaczeń, artystyczne manipulacje na rzecz zmiany/empatii/dostępności. Wspólnie zastanowimy się które historie/herstorie chcemy dziś opowiadać, a także czego najbardziej potrzebujemy, by to zrobić.

Pamela Bożek – artystka i aktywistka, zajmuje się działaniami opiekuńczymi i wspólnotowymi, a także edukacją i współpracą na rzecz solidarności, dostępności i równości. Współpracuje z osobami z doświadczeniem migranckim i uchodźczym. Absolwentka i doktorantka Wydziału Rzeźby ASP w Krakowie, pod kierunkiem dr hab. Iwony Demko i dr Krzysztofa Wodiczko pracuje nad rozprawą doktorską “Z ziemi polskiej do Polski”, która ma charakter zbioru artystycznych strategii i praktyk w duchu sztuki troski.

GRUPA II

Wielo-kultury – nasza społeczna codzienność

prowadzenie: Dawid Kiljański

Spotkanie z elementami warsztatowymi na temat wielokulturowości uzmysłowi nam przezroczystość naszych kulturowych zachowań i kategorii, obecność stereotypowego postrzegania drugiego człowieka w naszym powszednim sposobie myślenia oraz przewagę symboliczną, jaką posiadamy nad ludźmi, którzy z różnych przyczyn wybierają społeczeństwo polskie jako to, do którego chcą przynależeć. Świadomość tych czynników jest pierwszym krokiem umożliwiającym włączenie migrantów do naszych społeczności oraz, szerzej, społeczeństwa. Wspólnie namyślimy się nad tymi kwestiami.

Dawid Kiljański – kulturoznawca i animator kultury. Edukator z 10-letnim doświadczeniem pracy ze wszystkimi grupami wiekowymi w warszawskich instytucjach kultury, organizacjach pozarządowych i inicjatywach prywatnych. Absolwent Kolegium Artes Liberales i Instytutu Kultury Polskiej UW. Obecnie pracuje w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie.

godz. 13.30-15:00:

Muzyczny rozhowor

prowadzenie: Julia Szawiel

Niemal każda kultura ma swoje pieśni, każda wytwarza własny, unikalny idiom muzyczny. Idiomy te jednak w przedziwny sposób są też sobie pokrewne. Tym różnicom i podobieństwom będziemy się wspólnie przyglądać na przykładach polskich i ukraińskich pieśni tradycyjnych.

Spotkamy się w bardzo wspólnotowej przestrzeni muzycznej, którą sami wytworzymy przy użyciu najbardziej pierwotnego instrumentu, który każdy z nas posiada – głosu.

Julia Szawiel – etnografka, edukatorka i nauczycielka języków obcych z pięcioletnim doświadczeniem pedagogicznym i warsztatowym w pracy z dziećmi, młodzieżą i osobami dorosłymi. Pracowała i prowadziła badania terenowe w różnorodnych, wielokulturowych i wielojęzycznych środowiskach. Miłośniczka polskiej i ukraińskiej muzyki tradycyjnej. Obecnie pracuje w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie.

godz. 15:30-17:00:

3, 2, 1… impro

prowadzenie: Alicja Balcerak

W trakcie warsztatów na własnej skórze przekonamy się czym jest improwizacja teatralna i na czym polega jej edukacyjny potencjał. Wspólnie wykonamy szereg ćwiczeń teatralnych, które mogą wzbogacić program lekcji albo posłużyć jako cenne narzędzie, wspierające integrację i spójność grupy. Porozmawiamy też o roli kreatywności w nauczaniu, a zwłaszcza o tym, co na ten temat mówią najnowsze badania z zakresu psychologii edukacji.

Alicja Balcerak – edukatorka, absolwentka wydziału Wiedzy o Teatrze na warszawskiej Akademii Teatralnej, koordynatorka programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży. Obecnie jest w trakcie realizacji studiów psychologicznych na Uniwersytecie SWPS, pracuje w Dziale Edukacji w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie.

Projekty do programu konferencji można było zgłaszać do 24 października. Otrzymaliśmy 63 zgłoszenia!

Skład zespołu wybierającego projekty do programu:
Dominika Dzieniszewska (Służewski Dom Kultury)
Anna Albin, Marianna Darżynkiewicz-Wojcieska, Magdalena Oprządek (Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego)
Anna Wotlińska
Małgorzata Minchberg (Pole Sztuki)
Anna Zdzieborska (Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki)

Sztuka edukacji. Alfabet sztuki. Bydgoszcz

Sztuka edukacji 2022. Alfabet Sztuki | Spotkanie z Krzysztofem Maniakiem i Mikołajem Szpaczyńskim

Sztuka edukacji 2022. Alfabet Sztuki | Mikołaj Szpaczyński, „20 metrów"

Sztuka edukacji. Alfabet sztuki. Bydgoszcz

Autor – Dariusz Gackowski

Sztuka edukacji. Alfabet sztuki. Warszawa

AUTOR – Jakub Celej

Spotkanie warsztatowe odbędzie się w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie:
ul. Kredytowa 1
00-056 Warszawa

Kontakt do organizatora:
sztukaedukacji@zacheta.art.pl

Koncepcja i koordynacja:
Anna Zdzieborska (Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie)
Dominika Gęba i Anna Palacz-Brzezińska (Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki)